به مناسبت اول اردیبهشت سالروز بزرگداشت سعدی

به قلم: گودرز شفیعیان

سعدی شیرازی یکی از بزرگترین شاعران، نثر نویسان و سخنوران ایران در قرن هفتم هجری می باشد. وی همزمان با حکومت اتابکان فارس که بر قسمتی از جنوب ایران حکمرانی داشتند زندگی می کرد، دورانی که بعد از ضعیف شدن سلسله سلجوقی حکومت هائی در قسمت های مختلف ایران روی کار آمده بودند.

دوران سعدی همچنین همزمان بود با حمله مغولان به ایران که از تقریباً سال ۱۲۲۰ میلادی انجام گرفت اما به علت حسن تدبیری که حکام این سلسله به کار بردند فارس و نواحی تحت حاکمیت این سلسله از حمله مغولان در امان ماند.

از نظر تاریخی و بافت طبقاتی دوران سعدی و حاکمیت اتابکان فارس طبق آن چیزی که در جامعه شناسی مارکسیستی و فلسفه تاریخ، ماتریالیسیم تاریخی، دوران فئودالیسیم و یا آن چه را که در فارسی برابر با آن می گذارند دوران «خان و رعیتی» می باشد، البته طبق همین تئوری به اسامی دیگر نیز برخورد می کنیم مانند «شیوه تولید آسیائی» و نیز «استبداد آسیائی».

از این ها که بگذریم با توجه به سیر و سیاحتی که سعدی در سطح جهان آن روز داشته و به خصوص به عنوان سخنور نیز معروف گشته و با دربار ها نیز ارتباط داشته، شیوه سخنش نسبت به شاهان و مستبدان حالت نصیحت آمیز است تا حالت انتقادی و یا حتی انقلابی مثلا به شاهان نصیحت می کند که «به نوبتند ملوک اندر این سپنج سرای؛ کنون که نوبت توست ای ملک به عدل گرای». با توجه به دوران سعدی و به ویژه اوج گرفتن تفکر عرفانی، سعدی نیز تحت تاثیر این تفکر قرار دارد و اوج این تفکر در مولوی و آثار وی که تقریباً هم زمان با سعدی بوده در «مثنوی معنوی» و «دیوان شمس» به شکل تفکر و عرفان وحدت وجودی خود را نشان می دهد اما در مقایسه با آثار مولوی، در گلستان و بوستان رئالیستی تر و واقعی تر به زندگی و اوضاع و احوال جامعه می نگرد به ویژه در زمینه های گوناگون از شیوه حکومت داری تا اخلاق و تعلیم و تربیت؛ ضمن این که افکار عرفانی زیادی را نیز می توان در آثار وی پیدا کرد و حتی افکار خیامی که اگر بخواهیم نسبت به آثار و زندگی و تفکر و اندیشه سعدی صحبت کنیم نیاز به فرصت زیادی دارد، فقط به یک جریان جالب در ارتباط با آخرین خلیفه عباسی که در سالهای ۱۲۵۶ و یا ۱۲۵۷میلادی می باشد و آن هم حمله هولاکو خان مغول به بغداد است و سرنگونی و کشتن آخرین خلیفه عباسی المستعصم بالله، که اشعاری در کشته شدنش به دست هلاکو خان مغول می سراید.

***

_ برای معرفی و نقد کتاب تازه چاپ شده تان! در این ستون، تماس بگیرید.
_آثار ادبی خود را همچنین می توانید در واتس آپ یا ایتا به شماره ۰۹۱۷۸۲۲۵۸۴۸ علی حاتمی «ع.آیدین»، ارسال فرمایید.
_ به همراه اثر، عکسی «حتی الامکان غیر پرسنلی» از خود بفرستید.

علی حاتمی «ع. آیدین» – دبیر سرویس ادبی پرتو جنوب