نگاهی کوتاه بر کتاب جَنگِیوس

به قلم: نیره محمودی راد

(در فصلی که بوته های هندوانه شروع به بار می کردند ناطور در سر جالیز گذاشته می شد. غذای روز و شب ناطور از مطبخ خان برده می شد. دو سالی که امیرقلی به خدمت اجباری بود غذای ناطور را گلابتون می برد. گلابتون به اسب سواری علاقه مند بود. جَنَم این کار را بسان پسری داشت، حتی جسورتر بود.*
*دل بلقیس ، مادر گلابتون، از هنگام رفتن تا برگشتنش ، چونان کتری آب روی چاله غَریفون می کرد.*
*مصدر اسطبل خان بارها می گفت؛ دختر مش عباسقلی! اسب را یله نکنی که عادت به تاخت دارد. می ترسم سَرسُم بزند و پرتت کند!*
*گلابتون همیشه در پاسخ می گفت؛ دل امنِ خداداد! از عهده ی مهارش بر می آیم.*
بخشی از داستان جَنگیِوس)

“جَنگِیوس” داستانی ست بلند به قلم محمد جواد عرفانی، از خطه ی فارس، شهر کنارتخته. این کتاب در ۱۷۹ صفحه با همکاری انتشارات هرمز اهواز منتشر شده است. محمد جواد عرفانی در سخن نخست کتاب، جنگیوس را این گونه توصیف می کند؛
جَنگِیوس بخشی از یک بازی تیمی به نام ” اَلَختِر” است که در آن جوانان دو تیم در حالی که یک پا را در پشت سر با دست گرفته اند در برابر هم صف می کشند. هر کس در گیر و دار این هماورد زمین می خورد از دور بازی اخراج می شود.در پایان از هر تیم یک نفر باقی می ماند که آن دو رو در روی هم قرار می گیرند.این بخش از بازی همان جَنگِیوس است.
این قصه، روایت تلاش و کوشش یک زن از زنان جامعه ی ماست که با عسرت زندگی و لابدی روزگار، انگار جنگیوس دارد.
محمد جواد عرفانی داستان های کوتاه و بلند بسیاری را که حاصل تجربه های بی شمار زندگی ست در کارنامه اش دارد، در این داستان بلند سرگذشت گلابتونی را به تصویر می کشد که به گفته ی خودشان همسان” گل خانم “ها، ” ماه سلطون ” ها، ” ماه شرف” ها،” نوری جان” ها و “ماهتاب و زیور” های جامعه مان است. همان ها که جورکش روزگار و کم بهره ترین در زندگی اند.
دکتر محمود دهقانی، نویسنده و پژوهشگر ساکن سیدنی استرالیا بر این داستان بلند مقدمه ای ارزشمند نگاشته اند.
نگارنده در شرح سرگذشت جنگیوس به نگاه تیز بین دکتر دهقانی بر ژرفای مفاهیم بلند این داستان بسنده کرده، از زیاده گویی پرهیز می کنم.
دکتر دهقانی در بخشی از مقدمه چنین می نویسد؛
در جا به جای نوشتار و نثر میرزا جواد عرفانی می توان در زیر گذر زمین تاریخ، ردپای پند و اندرز های گرانبهای فرهنگی ادبی بزرگان سرزمین ایران را جستجو کرد.
میرزا جواد عرفانی همچون داروغه و سرپاسبان شهر، با سر نیزه ی قلم در کوچه ی شهر قصه به راه افتاده ، به دردها نیشتر می زند و آن ها را برای نسل کم حوصله ی خواننده می شکافد.
عرفانی در قصه ی مویه گونه ی گفتار عشق نافرجام، شکست را پذیرا نیست. او جابه جا تخم امید را دوباره در کشتزار سوخته ی بی حاصل بارور می کند. از سختی فرصت می سازد.
هنگام خواندن داستان و راه پر از سنگلاخ زندگی گلابتون یاد کتابی از “ویکتور فرانکل” با نام ” انسان در جستجوی معنا” افتادم که این روانپزشک سه راه برای رسیدن به معنای زندگی پیشنهاد می کند و می نویسد؛
یکم: انجام کاری ارزشمند،
دوم: تجربه کردن ارزش های والا،
سوم: تحمل درد و رنج.
دکتر فرانکل آن گاه ادامه می دهد؛ درد و رنج بهترین جلوه گاه ارزش وجود انسان است.
میرزا جواد عرفانی فرهنگ بومی زادگاه خود را با زبانی شیوا و با شیوه ی گفتار سنجیده و سرشار از جامعه شناختی بازتاب داده است.
نگاه نویسنده به گذشته ی شهرش، کنارتخته، آن هم در قالب یک داستان زیبا و واگویی فولکلور آن دلچسب بوده و سرانجامِ عشق یا بهتر است بگویم رنج نامه ی گلابتون را خواندنی و شنیدنی کرده است.

گزیده ی کلام این که؛
محمد جواد عرفانی که دانش آموخته ی اقتصاد از دانشگاه بوده با داشتن مقالات متعدد در مبحث اسطوره و فرهنگ، باز خود را تلامیذ محضر اساتید می داند.

آدمی هرچند باشد در هنر کامل عیار
خویش را کامل ندانستن کمال دیگری ست.

***

_ برای معرفی و نقد کتاب تازه چاپ شده تان! در این ستون، تماس بگیرید.
_آثار ادبی خود را همچنین می توانید در واتس آپ یا ایتا به شماره ۰۹۱۷۸۲۲۵۸۴۸ علی حاتمی «ع.آیدین»، ارسال فرمایید.
_ به همراه اثر، عکسی «حتی الامکان غیر پرسنلی» از خود بفرستید.

علی حاتمی «ع. آیدین» – دبیر سرویس ادبی پرتو جنوب