نگاهی به تاریخچه و هدف چوب بازی و ترکه بازی
به قلم: محسن بابادی
چوب بازی و ترکه بازی در میان لر ها و برخی دیگر از اقوام ایران، پیشینه ای چند هزارساله به اندازه قدمتشان دارد.
از روزی که در این جهان بوده اند و در آن روزگار بدون امکانات و زندگی سخت عشایری با طبیعت دست و پنجه نرم می کردند و یکی از مهم ترین دغدغه های آن ها مقابله با انواع جانوران وحشی و درندگان از جمله گراز، گرگ، خرس، کفتار، سگ های وحشی، پلنگ و…بوده است.
به جرات می توان گفت از روزی که این اقوام اصیل پا به عرصه گیتی گذاشته اند، چوب بازی و ترکه بازی به واسطه مقابله با انواع حیوانات در میان آن ها بازی می شده که بتوان به نوعی آموزش و شیوه ای برای مقابله با این گونه موجودات باشد.
حتی آن را در مراسم شادی و جشن وارد کرده که نوعی جذابیت و علاقمندی میان سنین مختلف و مردان و زنان برای اجرا داشته باشد که به لحاظ شیوه های نوین علوم ورزشی و روانشناسی قرار دادن آن در مراسم شادی و حالتی رقابتی در اجرای آن ایجاد کردن دو شاهکار در زمان خود محسوب می شد.
امروزه اگر یک مربی ورزشی بخواهد یک فعالیت یا تمرین که برایش قابل توجه و پراهمیت جهت یادگیری و آموزش است، آن را در محیط شاد و تفریحی که مورد علاقه ورزشکاران باشد اجرا نموده و از دیگر شیوه های اجرای یک تمرین ورزشی و علاقمندی شاگردان برای اجرای آن، ایجاد رقابت میان ورزشکاران یک تیم است که این دو مورد سبب یادگیری بهتر آن شده و هیچ گاه ورزشکاران از انجام آن خسته نشوند.
اما آنچه مهم است اینکه همان گونه که در این کلیپ مشاهده می فرمایید، این چوپان در کشوری دیگر با حرکت دادن صحیح و اصولی یک تکه چوب چنان ۲۳ گرگ را مسحور و مات خود می کند که نه تنها جرات حمله کردن نداشته، بلکه حتی توان نزدیک شدن و تهدید وی را نیز نداشته و دقیقا همان چیزی است که از پیشینیان ما به جا مانده و همچنان مورد علاقه جوانان لر و برخی از اقوام دیگر کشورمان می باشد که البته اجرای آن در جامعه امروزی تنها محدود به مراسم جشن عروسی آن هم در شهر های کوچک و روستا ها و میان عشایر شده است که می بایست حداقل این رسم را حفظ کرد و پاس داشت.
در دیگر کلیپی که از یکی از قبایل آفریقایی یا شاید آمریکای جنوبی در فضای مجازی و اینترنت موجود است و اکنون جهت ارسال در دسترس نبوده است که احتمالا آن را دیده اید، چند یوزپلنگ را مشاهده می کنیم که شکاری را در چنگ داشته و دو نفر سیه چرده از یک قبیله با لباسی تقریبا برهنه، با حرکت دادن هنرمندانه یک ترکه یا شلاق و زدن آن بر زمین و پرتاب به سمت یوزپلنگ ها، به راحتی هرچه تمام تر طعمه شکار شده توسط آن ها را از چنگالشان در آورده و آن ها همچون یک گربه خانگی نظاره گر این هنرمندی آن ها هستند.
آری چوب بازی و ترکه بازی که آن را اقوام ایرانی طی ده ها هزارسال به عنوان یک بازی تفریحی مدنظر قرار داده اند، دقیقا بهترین، مدرن ترین و مطمئن ترین راه برای دفاع از خود مقابل حیوانات درنده بوده که می بایست به عنوان قدیمی ترین بازی و اصول دفاع شخصی در جهان ثبت شده و اقوامی که آن را انجام داده به خود، گذشتگان و تاریخچه پرافتخار خویش ببالند که کاملا به صورت هدفمند این دو اصول ورزشی و دفاع شخصی بسیار تکنیکی که از تنها یک چوب و ترکه ساده شکل می گیرد را در غالب یک بازی کنار هم قرار داده اند و نسل حاضر بدون توجه به پیشینه آن در حال فراموشی اش هستند.
پس بهتر است پیش از آنکه دیگر کشور ها به فکر ثبت آن باشند، مسئولین کشورمان در این زمینه پیشقدم شده تا این موضوع نیز همچون نام “خلیج فارس” و ورزش “چوگان” مورد تحریف و سرقت قرار نگیرد.
