واحد در سینه زنی بوشهری و فلسفه شال بستن ویژه به کمر نوحه خوان

به قلم: کاظم صداقت – دبیر مدارس شهر برازجان

سابقه مختصر و کوتاه از تاریخ شفاهی بوشهر و عزاداری بوشهری:
در سفر آخر احمدشاه به اروپا که از طریق بوشهر و با کشتی انجام گرفت، شاه ناهار را در شهر برازجان بود.
سپس در بوشهر هم چند روزی اقامت کرد تا کشتی برای سفر به هند و سپس اروپا مهیا شود.
محل اقامت ایشان در امیریه (جایی نزدیک دبیرستان سعادت مظفری دومین مدرسه ایران بعد از دارالفنون) قرار داشت، اتفاقا ماه محرم بود و مراسم سینه زنی در امیریه برگزار میشد و مرحوم ناخدا عباس دریانورد که خودش سبک سینه زنی سنتی بوشهری را ابداع کرده بود شبها مشغول نوحه خوانی بود.
شاه یک شب برای دیدن سینه زنی به امیریه آمد.
ناخدا هم مشغول خواندن نوحه قدیمی بود با این مضمون:
(ای شیعه مگر قتل شه کرببلا شد…یا ماه عزا شد /
یا ماتم فرزند علی شیر خدا شد…در دشت بلا شد)
به محض ورود شاه به محل سینه زنی، مرحوم ناخدا بدون اینکه ریتم و آهنگ سینه‌زنی به هم بخورد، فی‌البداهه در کمترین مدت مثل یک شاعر بداهه‌سرا نوحه ای می سراید و می خواند:
( یارب تو بده نصرت احمد شه ایران…ای قادر منان) و نوحه را ادامه می دهد.

احمد شاه که متوجه سرعت عمل در شاعری و تنظیم آهنگ آن از طرف نوحه‌خوان می شود فورا خلعت نفیسی را به ایشان پاداش می دهد.
بعدها این سنت خلعت یا (پوشاندن شال) به کمر مداحان مد شد.
که در مورد مداح معروف زنده یاد بخشو (جهانبخش کردی زاده) گاهی چندین شال دور کمرش می‌بستند.

در ضمن از همان مراسم بود که آخر واحد هم ناخدا برای شاه دعا می کند و می خواند:
(بارالها تو بده نصرت این شاه جوان/که شود سلطنتش بر همه آفاق عیان)
و دعای پادشاه در واحد تا انقلاب ادامه داشت.
ناخدا عباس اما از نوجوانی با پدرش که ناخدای قابلی بود به دریانوردی تا هند و سواحل شرقی افریقا می رفت. در یکی از سفرهایش در نوجوانی با پدرش به زنگبار می‌روند و در آنجا پدرش فوت می‌کند و همین نوجوان می‌تواند کشتی را تا بوشهر هدایت کند.

بعد که رضا شاه به پادشاهی رسید و درصدد ایجاد نیروی دریایی بر آمد از ناخدا عباس دریا نورد دعوت به همکاری کرد و ایشان را فرمانده ناو نمود و راه دریایی کشتیرانی در خورموسی در جنوب خوزستان را به وسیله ناخدا عباس ترسیم نمود.
برای ایجاد پایگاه دریایی پس از بوشهر در خرمشهر از ناخدا عباس دعوت شد به خرمشهر برود. وی روز سیزده‌بدر ۱۳۳۴ به باغات اهواز رفت. یک روز بعد در ۱۴ فروردین در اهواز فوت کرد و در علی‌بن مهزیار اهواز به خاک سپرده شد.

ناخدا عباس به زبان های فارسی، عربی، انگلیسی، فرانسوی، اردو، هندی و آلمانی مسلط بود، و سبک سینه زنی بوشهری را که برگرفته از حرکت موج دریاست به خرمشهر و اهواز نیز انتقال داد.