وداع با میراث زنده فرهنگ و ادب فارس/ابوالقاسم فقیری درگذشت
وقتی واسونک‌های شیرازی خاموش شدند
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس با نهایت تأثر و تألم، به اطلاع اصحاب فرهنگ، ادب و هنر استان فارس رساند: امروز روز بدرود با یکی از ریشه‌داران ادبیات عامه فارس، زنده‌یاد ابوالقاسم فقیری، نویسنده، پژوهشگر، روزنامه‌نگار و فارس‌شناس برجسته است که دارفانی را وداع گفت و این فقدان دلخراش را به خاندان ایشان و جامعه فرهنگ و هنر تسلیت عرض می دارم.
به گزارش پرتو جنوب به نقل از روابط عمومی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس؛ در بخشی از متن پیام غمگنانه مهدی رنجبر خطاب به اهالی فرهنگ و مردم فرهنگ‌ورز و ادب‌پرور استان فارس، آمده است:
“در این روز غمبار، جامعهٔ فرهیختگان استان فارس عزادار یکی از خط‌شکنان و منش‌سازان فرهنگِ عامه است. کسی که با قلم، پژوهش و حتی سادگیِ زندگیِ فرهنگی‌اش، گوشه‌هایی از هویت این سرزمین را روشن و ماندگار کرد. زنده‌یاد ابوالقاسم فقیری بیش از نیم‌قرن عمرِ پژوهشی و تبیینی خود را وقف فرهنگ مردمان این خاک کرد و به حق «میراث‌دارِ فرهنگی» بود و خود نیز «یک میراث.”
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس در جای دیگری افزود: “در این وداع، زبان به سوگ و بغض می‌نشیند، چرا که یکی از پرچمدارانِ فرهنگ عامه فارس خاموش شد؛ اما یاد او خاموش نیست. همان‌گونه که خود گفته و نوشته است، فرهنگ ما را ما می‌سازد و حفظ آن رسالتِ هر نسلی است. اکنون ما میراثِ او را در دست داریم، همچون فانوسی در دلِ فرهنگ این استان که باید بر افروخت و نگاه داشت. ضمن عرض تسلیت صمیمانه به خانوادهٔ گرامی ایشان، به جامعهٔ فرهنگی، هنری و پژوهشی استان فارس، اعلام می‌دارم که در کنار درگذشت این بزرگوار، عهد می‌بندیم که راهش را؛ راهِ جست‌وجوی عمقِ فرهنگِ عامه و ادبیات مردمی با جدیت پیگیری کنیم. او رفت، اما صدایش، متن‌هایش، نگاهش به فرهنگ این خاک، زنده خواهد ماند.”
از لب‌آبِ شیراز تا جانِ فرهنگِ فارس
ابوالقاسم فقیری در روز ۱۳ اسفندماه ۱۳۱۶ خورشیدی در محله «لب‌آب» شهر شیراز متولد شد. مسیر زندگی او از مدرسه‌ی سنایی، مدرسه زند، مدرسه حاج قوام تا مدرسه سلطانی طی شد و سپس به دوره تربیتِ معلم راه یافت. او، اندکی پس از آن، برای تدریس به منطقه فهلیان ممسنی رفت و در مدرسه وکیل ممسنی، در سال ۱۳۳۹، کاری آغاز کرد که سرآغاز مستندسازی فرهنگ مردمانِ این منطقه شد.
پژوهشی در خدمت فرهنگ عامه فارس
فقیری در همان سال؛ نخستین نتایج تحقیقاتش را در مجله‌ی «کوچه» به انتشار رساند در یکی از گفت‌وگوهایش گفته بود:”اگر فرهنگ ایرانی و فولکلور را از ما بگیرند، دیگری چیزی از ما باقی نمی‌ماند. فرهنگ عامه از آن جهت اهمیت دارد که پشت هر حرف مردم کوچه و بازار و هر قصه‌ای، یک نکته اخلاقی پنهان بوده و هست؛ مثل احترام به بزرگ‌تر.
آثار وی در موضوعات فرهنگ بومی و فولکلورِ فارس از جمله «واسونک‌های شیرازی و روایت‌هایی از فرهنگ مردم فارس»، «قصه‌های مردم فارس»، «بازی‌های مردم فارس»، «آداب و رسوم نوروزی در فارس» از جایگاهی ویژه برخوردارند.
قلمی که هویت‌ها نوشت
فقیری نه تنها در حوزۀ پژوهش، بلکه در روزنامه‌نگاری و ادبیات داستانی نیز حضوری مؤثر داشت. وی در دوره‌ای، دبیر صفحه «فرهنگ ولایت» در روزنامه‌ی خبر جنوب بود و از این طریق حلقه‌ای گسترده از پژوهشگران فرهنگ عامه را به میدان کشان. میان آثار داستانی‌اش می‌توان به «اجاق‌کور»، «خانه خانهٔ خودمان»، «با خودم در راه بارونی» و «مردی که به حراج رفت» اشاره کرد.
تأثیر و میراث
او در سال ۱۳۹۲ به پاس بیش از نیم‌قرن فعالیت در حوزه فارس‌شناسی در «نخستین همایش چهره‌های ماندگار استان فارس» مورد تجلیل قرار گرفت.. بسیار فراتر از عناوین و جایزه‌ها، نقشِ او در شناساندن عمق زندگی مردم این خطه، در پاسداشتِ بازی‌ها، ترانه‌ها، آداب و رسومِ آنها، در ثبتِ واسونک‌ها، در تدوینِ فرهنگ شفاهی، بی‌بدیل بوده است.
درگذشت پژوهشگر فرهنگ عامه فارس؛ ابوالقاسم فقیری، میراث‌داری که خود یک میراث بود
ابوالقاسم فقیری، نویسنده، پژوهشگر و روزنامه‌نگار پیشکسوت شیرازی امروز سه‌شنبه در سن ۸۸ سالگی درگذشت.ابوالقاسم فقیری که متولد سال ۱۳۱۶ بود، از چهره‌های ماندگار استان فارس و از پیشگامان حوزه فرهنگ مردم به شمار می‌رفت. وی از نخستین افرادی بود که در زمینه جمع‌آوری داستان‌ها، متل‌ها، مثل‌ها، آداب و رسوم مناطق مختلف فارس تلاش گسترده‌ای انجام داد.
از این نویسنده و پژوهشگر برجسته فارس، آثاری همچون «باورهای مردم فارس»، «آداب و رسوم نوروزی در فارس» و «سیری در ترانه‌های محلی»، «قصه‌های مردم فارس»، «بازی‌های مردم فارس»، «عروسی در فارس» و «واسونک‌های شیرازی» به جا مانده که از نخستین آثار در زمینه فرهنگ مردم محسوب می‌شوند.
فقیری علاوه بر آثار پژوهشی، در حوزه داستان‌نویسی نیز آثاری از خود به جا گذاشته که از جمله آنها می‌توان به «مردی که به حراج رفت»، «بارونی»، «با خودم در راه»، «اجاق کور»، «خانه خانه خودمان»، «ننه پیرزن و عمو نوروز»، «آهو بچه خواب من» و «حکایاتی از کوچه ایام هفته» اشاره کرد.
این پژوهشگر ۸۸ ساله تا واپسین روزهای عمر در محافل فرهنگی حضوری پویا و ارشادی داشت.
همسر فرزند این نویسنده و پژوهشگر شیرازی به خبرنگار ایرنا گفت: استاد فقیری مدتی به بیماری سرطان دچار بود و در یک ماه گذشته بیماری وی تشدید شده بود.
سپند آسا اظهار کرد: وی از چهارشنبه گذشته در بیمارستان بستری بود و صبح امروز دار فانی را وداع گفت.
او بیان کرد: مراسم تشییع و خاکسپاری استاد ابوالقاسم فقیری در همین هفته برگزار خواهد شد و زمان دقیق آن بزودی اطلاع‌رسانی خواهد شد.
باشد که نسل ما و نسل‌های آتی پس از ما میراث‌داران خوبی برایش باشند.
