کلید ناکامی موبایل‌قاپ‌ها در دست یکایک افراد جامعه
تهیه و تنظیم: کارمند رتبه ۱۶ مهدی نعمایی- رئیس اداره آموزش همگانی معاونت فرهنگی و اجتماعی پلیس فارس
سرقت گوشی تلفن همراه به روش زورگیری یا قاپیدن، آن هم در انظار عمومی، در زمره جرائمی قرار داردکه پیامدهای روحی و روانی نامطلوبی بر قربانیان جرم بر جای می‌گذارد و کل جامعه را نیز درگیر احساس ناامنی می‌کند.
همه جامعه اعم از خانواده‌ها، صدا و سیما، آموزش و پرورش، پلیس، سازمان‌های متولی فرهنگ و اقتصاد و … هر یک به نوعی در پیشگیری از جرایم سهم و نقش دارند؛ اما نقش قربانیان بالقوه وقوع جرم، از همه افراد و نهادها مهم‌تر و تأثیرگذارتر است. اینکه افراد در شرایط مختلف چگونه رفتار کنند و چگونه تصمیم بگیرند، در سرنوشت زندگی آنها بسیار تعیین‌کننده است. البته این موضوع، نافی وظیفه قانونی، انسانی و سازمانی اقشار و نهادهای جامعه نیست، اما مهمترین و اثربخش‌ترین راهکار پیشگیرانه در این زمینه، ایفای نقش یکایک افراد جامعه است که می‌توانند با آگاهی، هوشیاری و تدبیر مناسب، فرصت ارتکاب سرقت را تا حد ممکن از سارقان بگیرند.
الف) توجه به نکات مهم و اساسی برای پیشگیری از وقوع سرقت:
۱.هوشیاری در برابر تنه زدن‌ها و رفتارهای مشکوک مسافران در اتوبوس یا مترو
۲.استفاده از هندزفری (به‌ویژه هندزفری‌های بلوتوثی) هنگام مکالمه ضروری با تلفن همراه در مکان‌های عمومی(تمرکز و اشرافیت بهتر فرد نسبت به محیط پیرامونی /دیده نشدن گوشی توسط سارقان و جلب نشدن توجه آنها).
۳.خودداری از ایستادن در کنار خیابان و انتظار کشیدن برای سوار شدن به خودرو با گوشی تلفن نمایان.
۴.اجتناب از نگه داشتن گوشی در دست، هنگام حضور در اتوبوس، مترو، ورزشگاه و … در میان ازدحام جمعیت.
۵.خودداری از پیاده‌روی‌های طولانی شب‌هنگام و مسیرهای پرت و خلوت یا در حاشیه‌ی خیابان‌ها
۶.خودداری از قراردادن موبایل در جیب پشت شلوار، هنگام حضور در اماکن عمومی
۷.هوشیاری در برابر سارقانی که از ترفند جعل عنوان مأمور یا برقراری تماس مهم و ضروری برای گرفتن گوشی و متواری شدن استفاده می‌کنند.
۸.عدم اعتماد به رانندگان وسایل نقلیه شخصی به ویژه در مسیرهای خلوت و مواردی که علاوه بر راننده، مسافران جوان دیگری نیز در خودرو حضور دارند یا به دلیل وجود شیشه‌های دودی، داخل خودرو قابل رؤیت نیست.
۹.هوشیاری در برابر شگردهای مورد استفاده توسط سارقان مسافربرنما از جمله تعارف خوراکی و نوشیدنی آغشته به داروهای خواب‌آور، برداشتن گوشی به بهانه بستن یا باز کردن درِ خودرو و …
۱۰.دور نگه داشتن گوشی تلفن همراه از موتورسواران موبایل‌قاپ هنگام رانندگی، با رعایت نکات ایمنی پیشگیرانه از جمله قفل نمودن درها و بالا دادن شیشه‌ها، نصب نگهدارنده گوشی (هولدر) در وسط داشبورد.
۱۱.حفظ و نگهداری دقیق کارتن و فاکتور خرید گوشی (با توجه به درج کد ۱۵ رقمی IEMI بر روی آن) برای اثبات مالکیت و ارائه به مراجع قضایی بعد از سرقت احتمالی.
۱۲.استفاده نکردن از گوشی با حالت خواب‌آلوده، هنگام حضور در وسایل نقلیه عمومی.
۱۳.استفاده از کیف‌های مخصوص برای حمل گوشی تلفن همراه
۱۴.اجتناب از خرید گوشی تلفن همراه از افراد غیرمجاز، دستفروشان یا سایت‌های اینترنتی نامعتبر.
۱۵.خودداری از در اختیار قراردادن گوشی‌های گران‌قیمت به کودکان و نوجوانانی که توانایی مراقبت از آن را ندارند.
۱۶.نصب و استفاده از اپلیکیشن‌های ردیاب
۱۷.انجام اقداماتی به منظور مکان‌یابی یا پاک کردن اطلاعات گوشی، از قبیل ذخیره نمودن نرم‌افزارهای کاربردی ردیاب یا بهره‌گیری از امکانات خود گوشی مانند فعال نمودن قابلیت Find my Device (دستگاهم را پیدا کن) یاFind My iPhone (آیفون من را پیدا کن) با اضافه نمودن اکانت جیمیل
۱۸.ردیابی گوشی از طریق چنین نرم‌افزارهایی صرفاً در شرایط وجود سیم‌کارت و اتصال به اینترنت ممکن خواهد بود؛ به همین دلیل شاید در نگاه نخست، نقش پیشگیرانه چندانی برای آنها قائل نباشیم، اما بهتر است این باور را در خود ایجاد کنیم که همه‌گیر شدن استفاده از نرم‌افزارهای ردیاب، به مثابه یک فرهنگ در جامعه، می‌تواند مانع از افزایش سرقت گوشی یا دست کم کاهش امکان سوء استفاده از اطلاعات کاربران شود.
۱۹.استفاده از گوشی‌های اضافی ارزان‌قیمت یا فاقد کارایی، برای گمراه نمودن سارقان در شرایطی که فرد به طور معمول وضعیت پرخطر سرقت را در ترددهای خود تجربه می‌کند.
۲۰.خودداری از رها نمودن تلفن همراه بر روی میز یا پیشخوان بانک‌ها و سایر مکان‌های عمومی برای پیشگیری از ربوده شدن آن توسط سارقان جوان
۲۱.اکتفا نکردن به رجیستری تلفن همراه، در زمینه پیشگیری از سرقت
۲۲.اجرای طرح رجیستری اگر چه در پیشگیری از قاچاق گوشی موفقیت‌آمیز بوده است، اما با توجه به انتقال گوشی‌های تلفن همراه سرقت شده توسط مالخران به کشورهای همسایه یا فروش قطعات آن در داخل کشور (به ویژه برای تعمیرات)، از نتیجه چندان مطلوبی در زمینه پیشگیری از سرقت برخوردار نبوده است.
ب) توجه به نکات مهم و اساسی در حین وقوع سرقت:
اجتناب از درگیری فیزیکی یا تحریک نمودن سارقان مسلح، هنگامی که فرد از سوی آنها مورد تهدید قرار می‌گیرد.
توجه کافی و دقیق نسبت به مشخصات ظاهری خودرو و افراد سارق از جمله لهجه و رفتارهای خاص آنان برای درج در گزارش.
تلاش برای به خاطر سپردن شماره‌ی پلاک خودرو هنگام پیاده شدن (بدون توجه به این نکته که خودروهای مورد استفاده سارقان زورگیر، اغلب مسروقه و پلاک آن نیز سرقتی یا جعلی است)
دقت و توجه لازم نسبت به وجود دوربین در مسیر و عجله نکردن برای پیاده شدن از خودرو سارقان، به منظور افزایش احتمال دستگیری آنها
ج) توجه به نکات مهم و اساسی بعد از وقوع سرقت:
۱. مسدود نمودن سیم‌کارت تلفن
اقدام در این زمینه علاوه بر آن که برای نتیجه‌بخشی فرایند ردیابی گوشی کاملاً لازم و ضروری است، برای پیشگیری از وقوع رخدادهای ناگوار احتمالی مانند کلاهبرداری، مزاحمت، تهدید، اقدامات ضد امنیتی و خرابکارانه و … نیز بسیار مهم و حیاتی است؛ به‌ویژه از این نظر که مالک سیم‌کارت، کماکان مسئولیت قانونی استفاده از آن، حتی بعد از وقوع سرقت را بر عهده دارد.
۲. ردیابی گوشی از طریق نرم‌افزارهای مورد نظرِ از پیش فعال شده
همواره سعی کنید اطلاعات خود را در زمینه شیوه‌های ردیابی گوشی به روز نمایید. یکی از موانع مهم برای موفقیت افراد در خصوص رسیدن به اموال مسروقه، ناامیدی نشأت گرفته از باور غلطی است که کشف و ردّ مال سرقتی را اساساً غیرممکن می‌داند؛ در حالی که پلیس تاکنون درصد بالایی از گوشی‌های به سرقت رفته را به صاحبانشان بازگردانده است. عدم پیگیری به موقع شاکی و انتقال گوشی به کشورهای همسایه، از دلایل اصلیِ عدم کشف اموال سرقتی محسوب می‌شود. به طور مسلم مواردی نظیر استفاده از سامانه همیاب ۲۴ و اعلام به هنگام کد IEMI (کد ۱۵ رقمی که بر روی کارتن و پشت باطری گوشی درج شده و از طریق شماره‌گیری #۰۶#* نیز قابل مشاهده است)، نقش مؤثری در کشف و ردّ مال سرقت شده خواهد داشت. از کاربردهای مهم این سامانه می‌توان به مواردی همچون ردیابی ۲۴ ساعته در اپراتورهای مخابراتی، جستجو در بین کالاهای کشف شده در مراکز انتظامی سراسر کشور، اطلاع‌رسانی به فروشگاه‌های سراسر کشور برای جلوگیری از انجام معامله و اطلاع‌رسانی به تمامی کلانتری‌ها و بازرسی‌های مرزی کشور برای ممانعت از انتقال کالا به کشورهای همسایه اشاره نمود.
نکته‌ی مهم دیگر در مورد ردیابی گوشی این است که در صورت عدم استفاده صاحب گوشی از نرم‌افزارهای ردیاب، طرح شکایت باید بلافاصله بعد از مسدود کردن سیم‌کارت صورت بگیرد. به عبارت دیگر با توجه به اهمیت زمان گزارش به پلیس، فرایند ردیابی نباید طولانی شده و گزارش سرقت یا زورگیری را به تأخیر بیندازد.
۳. طرح شکایت در مراجع قضایی
– تماس سریع و بدون فوت وقت با مرکز فوریت‌های پلیس
در صورتی که سرقت با روش‌های خشونت‌آمیز مانند ضرب و جرح و استفاده از انواع سلاح رخ دهد، رسیدگی به پرونده توسط پلیس در اولویت قرار می‌گیرد.
– ارائه مدارک مورد نیاز توسط شاکی یا وکیل قانونی او شامل اصل و تصویر کارت ملی، جعبه گوشی سرقتی و یا فاکتور خرید (به منظور اثبات مالکیت گوشی مسروقه)، پرینت ردیابی مثبت از سامانه همیاب۲۴ (در صورت انجام ردیابی موفق).
– ثبت نام در سامانه ثنا از طریق دفاتر خدمات قضایی، برای آگاهی از وضعیت پرونده
دریافت برگه استعلام از مرجع قضایی و تحویل آن به رابطان حقوقی اپراتور مخابراتی مستقر در محل سکونت، به منظور شناسایی و اعلام مشخصات فردی که از سیم‌کارت جدید در گوشی مسروقه استفاده نموده است.
