به پیشواز کتاب “گِز و تَش باد” نیره محمودی راد
به قلم دکتر محمود دهقانی
مجموعه داستان های کوتاه کتابِ” گِز و تَش باد” خانم نیره محمودی راد، نویسنده زاده ی شهر لار با ساختار و شیوه ی نوشتاری خوش عطر و طعم به چاپ رسیده است. این کتاب مجموعه خاطرات و داستان های کوتاهی است که می توان گفت ریشه در روزگار کودکی نویسنده دارد. سبک نوشتار ساده و دلنشین نه تنها خسته کننده نیست بلکه اشتهای کتابخوانی را در نوجوانان بر می انگیزد. چند سال است که نگارنده با شیوه نوشتار و داستان های کوتاه سرکار خانم محمودی راد در رسانه های جنوب بویژه “فکر شهر” به سردبیری نرگس محمدزاده فرد، آشنا است. این نویسنده با خیش قلم، کشتزار گذشته را شخم می زند و گنجینه های فرهنگی و گاه یاد و خاطره ها را با قلم جستجوگر خود واکاوی کرده و به نمایش در می آورد.
نیره محمودی راد، دانش آموخته ی زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه تربیت معلم زینب کبرای کازرون بوده و از روزگار دانشجویی به نوشتن در رسانه های بومی ادامه داده است. در کنار نوشتن داستان های کوتاه، شعر،کارهای فرهنگی و پژوهشی آموزگاری است که سال ها دانش آموزان لارستانی بسیاری را پرورش داده تا فردا را بیافرینند. کتابِ “گِز و تَش باد” این نویسنده لارستانی روایت خاطرات و ماجراهایی ست که در زیر آوار و غبار فراموشی به خاک سپرده شده و واگویی شان در خواننده حس غریب اما خوش آیند می آفریند. قلم نویسنده روان و خاطرش در کوچه های گذشته پرسه می زند تا روزهای از یاد رفته را همچون برش هایی از نمایش تئاتر بازگویی کند.
محمودی راد کتاب ١۳٠ صفحه ای خود را در دو بخش پردازش کرده است. در بخش یکم به شرح رخدادها و خاطرات دور و غبار گرفته می پردازد. یادمان روزهای شیرین و تلخی که بازگویی شان، برای خوانندگان این روزگار پر فراز و فرود شیرین و خواندنی است. نویسنده در آغاز کتاب خود به سراغ عکاسخانه می رود. چنان از رنگ ها و فضای پرنقش و نگار عکاسخانه های روزگار گذشته و دوربین های قدیم می نویسد که خواننده خود را روی همان صندلی و پشت همان دوربین می پندارد. عکاس نیز با پارچه سیاهی که برای جلوگیری از ورود نور به دوربین بر سر انداخته، از تو می خواهد جلو دوربین لبخند بزنی.
رخدادهای روزگار دانش آموزی را آنچنان زیبا نمایش می دهد که نه تنها برای نسل گذشته دلنشین است بلکه برای نسل امروز نیز شیرین بوده و او را در شادی گمگشته فرو می برد.
در بخشی از کتاب به مادر و سختی های مشترک زندگی همه مادران می پردازد. مادرانی که در تابستان های پر شرجی و گرم لار هنگامی که هوا دم می کرد و هرم هوای دم کرده رُخ می برشت، او برای پر کردن ناندان، آتش در چاله می گیراند و نان تیری بر تاوه نان پزی می پخت و نان تفتون را به تنور می چسباند.
در هوای طاقت سوزی که نفس کشیدن هم سخت بود مادر باید برای گیراندن آتش و خُرنگ، هیمه ی بیشتری درون اجاق می ریخت. نویسنده در این بخش مرارت مادران را به زیبایی یک فیلم سینمایی به نمایش در می آورد و می نالد که گاه تش بادهای تابستان آنچنان با رخسارمان نا مهربان بود که نفس هامان به گونه زبانه ی آتش می شد. دود کُنده و هیزم تازه سوخته تا ته حلق فرو می رفت و اشک از چشم سرازیر می کرد. باید به اندازه ای بردبار بود و حوصله به خرج داد تا به قول مادر، “تَش وَلم شود” (آتش گُل بیندازد). با این حال سوزندگی و گرما ی پشت تنور را مادر به جان می خرید تا ناندان پر از نان باشد و جگر گوشه ها با نان تازه از زندگی لذت ببرند.
نویسنده ی کتابِ “گِز و تَش باد” جا به جا از رنج مادر می نویسد. در خاطره های” من دانش آموز شدم ” ،” بر چشم بد لعنت” ، “کارنامه من”،”همسایه ی مدرسه”، “دست خَشِ مادر”،”کوچه باغ” و همه داستان های کوتاه، تلاش دارد جایگاه مادر را ارج بگذارد. چرا که در چفت و بست قصه های کوتاه خود از مهر و مهربانی مادرانه غافل نیست و او نام مادر را مدام در گوش خواننده زمزمه می کند.
در بخش دوم کتابِ “گِز و تَش باد”، نویسنده با خمیر مایه ی تخیل داستان هایش را آهنگ کاری کرده و از دردها و ناکامی ها می نالد. البته از کامیابی ها و روزمرگی های اجتماعی نیز غافل نبوده و آن را نیزگوشزد می کند. او چون آموزگاری کهنه کار است در فرود، فراز را نیز به یاد خواننده می اندازد تا با سختی ها کلنجار برود و پا پس نکشد و بداند تلخی ها، ملات لحظه های شیرین است.
بیشتر بخوانید:
نیره محمودی راد با یک شیوه ی پژوهشی بیشتر داستان و داستانک هایش را با نشستن پای صحبت صاحبان قلم، اندیشه و حتا مردم عادی جامعه می نگارد. برای نوشتن خاطرات و داستان های وام گرفته، او شاید می خواهد به گونه ای ادای دین کرده باشد. تا با جوهر قلم، گذشته و رویدادهای اکنون جامعه را بیشتر از آنچه خود می اندیشد، نگارگری کند و به رشته ی نگارش درآورد.
داستان” بِنیزِه”، چِل پَسین”، “دشت انبوه گِز” و “تابستان های کودکی” سرشار از نمادهایی است که بیشتر در بخش خشک جنوب کشور به چشم می خورد. اما می تواند یک خواننده ی شمالی را نیز از آن سوی پرچین باغستان سبز استان خود آگاه کند.
باید یادآور شد که نیره محمودی راد، گِز و تَش باد را نماد و تندیس لارستان کهن می نامد تا آوازه ی پرشکوه این بخش از سرزمین خود را در لابلای توفان های بلاخیز، زنده و نام آور نگه دارد. ایشان در رنج فراق و یاد کودکی بوده و با قریحه شعر دارای یک حس توانمند بومی لارستانی است که سراسر این بخش از سرزمین را زیر پوشش دارد.
این نویسنده با وام گرفتن از نکته های فرهنگیِ ژرف، خشت و ملات داستان و خاطره ها را بر روی هم می چیند. چهل پسین در لارستان با برکه و آب انبارهای گنبدی روایت گر باران های موسمی است که ویژه این بخش از کشور است. چهل، در فرهنگ دیرپای سرزمین کهنسال ما نماد واژه ی (بسیار) است. در همه متون های پارسی از حماسی، ادبیات، مذهبی و عرفانی ریشه دارد. چهل از قدوسی گوشه ای از فرهنگ باستان در گذشته ی چهل روزه ی خوشه ی پروین ستاره شناسی بابلی ها و از سویی اوستا ریشه دارد و در همه جا سر برون آورده و یورش عرب نیز نتوانسته آن را از گردونه ی تاریخ بیرون براند. در معماری چهل ستون، در عرفان، چله نشستن عرفا، چهل تخم ، چهل گیس و چهل چشمه و صدها نام و نشانی که ریشه در فرهنگ هزاره ها دارد.
درخت گِز نیز همچون نخل در فرهنگ جنوب جایگاه ویژه ای داشته و این درخت بدون منت، با آب باران قد می کشد و سایه ی دلنشینی برای ظهر تابستان می گستراند. با برگ های سوزنی در خنکای نسیم شبانگاهی با هوهوی باد، گهواره ای برای خواب خوش پرندگان است.
کتاب “گز و تَش باد” نویسنده ی جوان سرکار خانم نیره محمودی راد کار آخر ایشان نیست. در انتظار کارهای بیشتر و پویای این نویسنده ی خوش ذوق لاری خواهیم نشست. “گِز و تَش باد” را نشر “کتاب هرمز” با طرح جلدی زیبا از سیاوش برادران و به مدیریت شاعر جنوبی شهرام فروغی مهر، در اهواز به چاپ رسانده است.
***
_ برای معرفی و نقد کتاب تازه چاپ شده تان! در این ستون، تماس بگیرید.
_آثار ادبی خود را همچنین می توانید در واتس آپ یا ایتا به شماره ۰۹۱۷۸۲۲۵۸۴۸ علی حاتمی «ع.آیدین»، ارسال فرمایید.
_ به همراه اثر، عکسی «حتی الامکان غیر پرسنلی» از خود بفرستید.
علی حاتمی «ع. آیدین» – دبیر سرویس ادبی پرتو جنوب
