به بهانه سوم دی ماه روز ملی ثبت احوال

قسمت اول

به قلم: مهدی سعادت پور – معاون ثبت احوال کازرون

در ایران تا قبل از سال ۱۲۹۵ هجری شمسی ثبت وقایع حیاتی از جمله ولادت براساس اعتقادات مذهبی و سنت های رایج در کشور، با نگارش نام و تاریخ ولادت مولود در پشت جلد کتب مقدس از جمله قرآن مجید به عمل می آمد، با گسترش فرهنگ و دانش بشری و نیز توسعه روز افزون شهرها و روستاها و افزایش جمعیت کشور، نیاز به سازمان و تشکیلاتی برای ثبت وقایع حیاتی ضرورتی اجتناب ناپذیر می نمود.  در همین راستا و در سوم دی ماه سال  ۱۲۹۷ هجری شمسی، با نخستین ثبت رسمی و قانونی ولادت در ایران،  سازمان ثبت احوال کشور بطور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد. در این مقاله ابتدا گذری بر صدور اولین شناسنامه در کشور و در فارس می نماییم و سپس در قسمت دوم به تبیین راهبردهای جدید و تحول آفرین سازمان ثبت احوال کشور خواهیم پرداخت.

نیم نگاهی به صدور اولین شناسنامه در ایران و فارس 

نامگذاری سوم دی ماه به عنوان روز ملی ثبت احوال، یادآور صدور اولین شناسنامه در تاریخ سوم دی ماه سال ۱۲۹۷ هجری شمسی برای دختری به نام “فاطمه ایرانی” از محله سنگلج تهران بوده است.

گزینش این ترکیب از یک سو ریشه در عمق اعتقادات مذهبی مردمان این مرز و بوم داشته و از سوی دیگر حکایت از اصالت علقه و تعلق به سرزمین ایران دارد به خودی خود نقطه عطفی در آغاز یک حرکت بنیادین است.

“ایالت فارس و بنادر” یکی از چهار ایالت طبق تقسیمات کشوری ایران در زمان تأسیس و آغاز به کار ثبت احوال بوده است. “ایالت فارس و بنادر” در دوره قاجار محدوده کنونی استان ­های فارس، هرمزگان، بوشهر و کهکیلویه و بویراحمد را در بر می ­گرفت. اسامی صاحبان اولین شناسنامه ­های صادرشده در  ایالت فارس آن زمان  عبارت است از:

• در شیراز، با صدور اولین سند سجلی در تاریخ ۱۱ اسفند ماه ۱۳۰۵ برای میرزا ابراهیم خان قوام که والی فارس بود خدمات سجلی در استان فارس آغاز گردید. وی بعدها به مقام نخست وزیری رسید.
• ثبت احوال در استان بوشهر از سال ۱۳۰۷ تحت نظر ثبت احوال فارس و بنادر جنوب آغاز به کار نمود. در استان بوشهر نخستین سند سجلی در ۲۵ مرداد سال ۱۳۰۷ به نام “سید عبدالرسول کازرونی” تنظیم شد.

• سابقه اداره کل ثبت احوال استان هرمزگان به سال ۱۳۰۹ بازمی گردد. زمانی که با صدور اولین سند سجلی در ثبت احوال بندرعباس در تاریخ ۱۳۰۹/۱۱/۱۳ به نام “سید محمد هاشمی” آغاز به کار کرد.
• سال ۱۳۱۲ در استان کهکیلویه و بویراحمد با تنظیم اولین سند هویتی در شهر فعلی لنده  فعالیت ثبت احوال شروع شد. اولین شناسنامه صادر شده در بخش لنده به نام  “آقا محمد­حسین خان ضرغامی طیبی” و سپس “ملکی خانم ضرغامی طیبی” صادر گردید.