رصد تحولات جمعیتی در ایران
مهدی سعادت پور- معاون اداره ثبت احوال کازرون – کارشناسی ارشد مدیریت منابع انسانی
تحولات جمعیتی که به طور مستمر در حال واقع شدن است و اغلب در زمینه باروری، مرگ ومیر و میزان مهاجرت می باشد ناشی از تغییرات عمده در ساختار اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعه می باشد. در قسمت اول این مقاله مطالبی درخصوص ایستایی و پویایی جمعیت با تأکید بر باروری بیان شده است که هدف آن ایجاد چشم اندازی از دگرگونی های جمعیتی در ایران است و در قسمت دوم به تبیین جایگاه سازمان ثبت احوال کشور در رصد تحولات جمعیتی و نقش آفرینی در ارائه آمارهای متقن و دقیق پرداخته خواهد شد.
چشم اندازی از ایستایی و پویایی جمعیت در ایران
اصولاً بررسی های جمعیت شناسی دارای دو جنبه کمی و کیفی است؛ در جمعیت شناسی اگر وضع موجود جمعیت را مدنظر قرار داده و چگونگی آن مطالعه شود آن را بررسی ایستای جمعیت می نامند، بدینسان که وضع جمعیت یعنی ساخت و ترکیب آن را تحت بررسی قرار می دهند. اگر به تحول جمعیت در طی زمان بپردازند در اینصورت به جنبه پویایی پرداخته و افزایش یا کاهش و هرگونه دگرگونی در ترکیب و ساخت جمعیت در طی زمان تحت بررسی قرار می دهند. بر این اساس در ادامه ابتدا تحولات جمیتی از حیث میزان باروری کل کشور و استان فارس به تفکیک ایران و ایرانی در برهه زمانی سال ۱۳۹۶ الی۱۴۰۰ تبیین می گردد و سپس میزان رشد جمعیت کشور با چهار فرض باروری در افق های پنج ساله تا سال ۱۴۳۰ بیان می شود.
در خصوص رشد جمعیت کشور در افق های پنج ساله تا افق ۱۴۳۰ با چهار فرض « کاهش باروری، تثبیت باروری، افزایش تا ۲.۱ فرزند، افزایش بالاتر از سطح جانشینی » که در جدول زیر نشان داده شده است چشم اندازی از وضعیت رشد جمعیت کشور به دست می آید که برنامه ریزان و تصمیم گیران کشور از یک سو و خانواده ها به عنوان بازیگران اصلی صحنه جمعیتی کشور از سوی دیگر، می توانند در اجرای سیاستهای جمعیتی منطقی جهت رسیدن به توسعه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی تصمیمات لازم را اتخاذ نمایند:
مبنای انتخاب در بکارگیری این پیش فرض ها به این ترتیب است که رقم ۱.۷ تثبیت باروری با توجه به رقم محاسبه شده در سال ۱۳۹۹ است. سناریوهای باروری ۲.۱ و ۲.۵ فرزند با فرض رسیدن به سطح جانشینی و بالاتر از سطح جانشینی انتخاب شده اند و سناریو باروری ۱.۳ فرزند به عنوان بدبینانه ترین سناریو تدوین شده است. نکته حایز اهمیت این است که معمولاً موفقیت سیاست های جمعیتی در راستای افزایش باروری با رساندن نرخ باروری کل به سطح جانشینی یا بالاتر از آن، ارزیابی می شود.
ادامه دارد…