نگاهی به برخی از الزامات طراحی تمرینات فوتبال
به قلم محسن بابادی – کارشناس ورزشی پرتو جنوب
یکی از اصول مهمی که در تمرینات فوتبال خصوصا سطوح حرفه ای و رده های نوجوانان و بالاتر مطرح می باشد، توجه کافی به تمامی خطوط و پست های بازی می باشد. بسیار مشاهده شده مربیانی اکثر اوقات، تمامی بازیکنان تیم را با هم و به یک شکل و شیوه تمرین داده و تمرینات تخصصی برای مدافعین، هافبک ها و مهاجمین در نظر نگرفته و همه آن ها را در چارچوب و قالب یکسانی تمرین می دهند. به همین علت بسیاری از ایرادات دیده نشده و بالطبع برطرف نمی شوند و در مسابقات گریبان تیمشان را می گیرند. پس لازم است مربیان در خلال تمرینات جدا از کار های تیمی و گروهی، هر پست را نیز به صورت اختصاصی تمرین داده و نکات فنی لازم را به آنها آموخته و گوشزد کرده تا نقاط ضعفشان را برطرف نمایند.
در اینجا نقش مربیان در کمک به سرمربیان بیش از همیشه مشخص خواهد شد و می بایست سرمربی از قبل تقسیم وظایف نموده و رهبری و تمرین دادن هر قسمت را به یک مربی واگذار نماید تا در چارچوب اهداف خواسته شده، سیستم و تاکتیک های تیم با بازیکنان آن پست یا خط یا منطقه کار کند. به علت پیوستگی و ارتباط خطوط و پست های بازی با هم، در مرحله بعدی می توان خطوط دفاعی و میانی را با هم و خطوط میانی و حمله را نیز با یکدیگر تمرین داد و در مرحله آخر پست ها و خطوط سه گانه را با هم در یک تمرین گروهی کوچ و مدیریت نمود. اما اینکه از تمرین دادن اختصاصی پست های مختلف و خطوط دفاعی، میانی و تهاجمی غافل شویم و همیشه همه بازیکنان را به صورت تیمی بدون توجه به جزییات نقش و وظایف هر کدام تمرین دهیم، اصلا در شأن یک تیم یا مربی حرفه ای نیست و بسیاری از موارد و ایرادات دیده نمی شوند و در درازمدت تیم از اشکالات برطرف نشده و تلنبار شده لطمه خواهد خورد. بایست پله پله روی تک تک این جزییات کار شده و خصوصا در تمرینات آماده سازی پیش فصل، نیم فصل یا زمان هایی که به هر دلیل مسابقات تعطیل است به این مسأله مهم توجه شود.
اما در مواقعی که فاصله ای سه یا چهار روزه بین دو مسابقه وجود دارد، زمان کافی جهت پرداختن تخصصی به تک تک پست ها و خطوط وجود نداشته و تنها در صورت وجود ایراد و اشکالات اساسی می توان در زمانی محدود برای بازیکنان یک پست وقت گذاشت. اما برای خطوط دفاعی، میانی و تهاجمی حتی در زمان محدود ناشی از فاصله کم بین دو مسابقه نیز بایست همیشه مقداری وقت در نظر گرفت. در دهه های گذشته که علم و شیوه تمرین دادن همچون امروز پیشرفت نکرده بود، حتی دروازبانان نیز از صفر تا صد همراه بازیکنان در تمامی تمرینات بدنسازی، تکنیکی و تاکتیکی مشابه و یکنواخت حضور داشته و خبری از تمرینات تخصصی آنچنانی برای آنها نبود که باتوجه به دانش و آگاهی محدود در گذشته، تا حدودی قابل پذیرش بود. اما اکنون گاها در برخی رده های باشگاه های حرفه ای هنوز هم این موضوع به وفور مشاهده می شود که هیچ تفکیکی بین تمرینات بازیکنان پست ها و خطوط مختلف بازی قایل نمی شوند.
آنچه بیش از هرچیزی واضح و ناشی از بی توجهی، بی تفاوتی یا ناآگاهی برخی مربیان است، تمرین دادن همزمان تمامی بازیکنان بدون در نظر گرفتن اقتضایات هر منطقه یا پست بازی است. چرا که وظایف دفاعی و تهاجمی هر پست و منطقه بازی در لحظات مختلف یک مسابقه با یکدیگر متفاوت بوده و بایست در تمرینات روی این موضوع وقت گذاشت و توصیه های لازم به بازیکنان صورت پذیرفته و با قطع و اصلاح های مناسب به روند بهبود تیم کمک کرد. البته بایست صرفا به تمرینات آموزشی یا دور از شرایط مسابقه روی هر منطقه یا پست اکتفا نکرد و آن ها را در شرایط نزدیک به مسابقه یا در شرایط بازی نیز آزمود و تجربه کرد. انجام تمامی این کار ها به دو صورت جز به کل یا کل به جز یا تلفیقی از این دو روش امکان پذیر است. شیوه انجام آن از کل به جز به این صورت است که در تمرینات تیمی و گروهی در زمین بزرگ با حضور تمامی بازیکنان، بایست ایرادات تک تک پست ها و بازیکنان خطوط مختلف در تمامی مناطق بازی بررسی و شناسایی شده و سپس راهکار های لازم برای آنها اتخاذ و سپس به صورت اختصاصی روی تک تک آن ها کار کرد و مجددا در بازی گروهی آن ها را آزمود که چه مقدار بهبود پیدا کرده اند که این شیوه بیشتر در فصل مسابقات که زمان کافی در اختیار نیست مورد استفاده قرار می گیرد.
اما در شیوه جز به کل که بیشتر در تمرینات پیش فصل، نیم فصل یا تعطیلی طولانی مدت مسابقات صورت می پذیرد، ابتدا به صورت تخصصی روی هر پست و منطقه بازی و خطوط سه گانه تمرینات اساسی صورت پذیرفته و سپس آنها را در قالب کار تیمی و گروهی محک زده تا ضمن ایجاد هماهنگی و پیوند بین تمامی ارکان و خطوط تیم، پیشرفت و نقاط ضعف آنها را در قالب کار های گروهی محک زده که ببینند آیا توانسته اند اهداف و خواسته های مدنظر کادر فنی را برآورده کنند یا خیر. در ادامه می توان پس از انجام این آزمون و ایجاد هماهنگی و ست شدن خطوط و پست های مختلف، مجددا از روش کل به جز ایرادات را شناسایی و برطرف نموده و تلفیقی از این دو روش به صورت همزمان توسط مربیان می تواند سبب بهبود عملکرد و پیشرفت یک تیم فوتبال شود.