متون مشهورِ کهن جهان “بخش ۳”

به قلم محمد رجبی

مهاباراتا
مهاباراتا، یا مهابهاراتا، مادر کتاب های جهان، سروده‌ای حماسی از سده‌ی هشتم یا ششم پیش از میلاد. به زبانِ سانسکریت و یکی از دو حماسهٔ تاریخِ هند است.
مهاباراتا، اثری هند و آریایی‌است. اولین سروده‌ی منظوم و‌حماسی جهان است با صد هزار بیت که هندوها، معتقدند، هزار بیت ابتدای آن، سروده‌ی خداست! و سرایش آنرا به “ویاس‌”یا “ویاسا” نسبت می دهند که با رامایانا، دو اثر منظوم هندوهاست.

مهابهاراتا، مجموعه‌ای از افسانه‌ های تاریخی هند در هجده فصل است و بیش از صدهزار بیت شعر دارد و بعضی‌ها آن را شاهنامه‌ی هند و عده‌ای آن‌را ” ایلیاد و ادیسهٔ” آن کشور می‌نامند. مهابهاراتا ۱۹ کتاب بسیار بزرگ است و مانند شاهنامه فردوسی، تاریخِ تمدنِ هند را از آغاز بازگو می‌کند. سراینده‌ی آن “ویاس” حکیم و دانشمند معروف است که علاوه بر مهابهاراتا ۱۰۸ “پورانای” دیگر نیز تصنیف کرده‌است. سروده‌های مهابهاراتا، روان است و در آن تأثیر ژرفی از زیبایی‌های طبیعت به‌چشم می‌خورد و بلندترین حماسه منظوم جهان است!

پس از ویاس، گروهی از مؤلفان، کارِ نوشتنِ آن را تا سدهٔ سوم یا چهارم میلادی ادامه داده اند. مهاباراتا بگونه‌ای شاهنامهٔ هندیان است. برخی از تاریخ دانان، موضوعِ این سروده‌ها را الهام‌ گرفته از نبرد میانِ مردمان آریایی و “دراویدی” در هزاره دوم پیش از میلاد می‌دانند. مهاباراتا در قدیم بدستور اکبر شاه با نام رزم‌نامه به فارسی ترجمه شده‌ است.

بیشتر بخوانید:

متون مشهور کهن جهان “بخش ۱”

متون مشهورِ کهن جهان “بخش ۲”

رامایانا (دِوَناگَری: रामायण):

حماسه باستانی هندوستان است که تقریباً در بین سال‌های ۴۰۰ پیش از میلاد تا ۲۰۰ پس از میلاد نگاشته شده‌. رامایانا که در کنار مهاباراتا، دو منظومهٔ بزرگ حماسی هند را به وجود می‌آورد، رکن مهمی در ادبیات حماسی هند به‌شمار می‌رود. برخلاف مهاباراتا، رامایانا تنها به داستان‌های رزمی نمی‌پردازد بلکه در میان داستان‌ ها، به آموزه‌های دانشمندان و حکیمان هندی و دیدگاه‌های فلسفی و دینی می‌پردازد.

نظم رامایانا را به “والمیکی” نسبت داده‌اند که در حدود سده سوم پیش از میلاد مسیح می‌زیسته و گفته شده که سرودن شعر را بی هیچ پیش زمینه، و به صورتی شهودی و خودجوش آغاز کرده؛ و” تلسی داس”، شاعر نامدار و صاحب سبک هندی که در حدود سال‌های ۱۵۳۲ تا ۱۶۲۳ میلادی می‌زیسته نیز این منظومه را از زبان سانسکریت به نظم هندی مردمی درآورده‌ است.

مهمترین شخصیت‌های این حماسه عبارتند از: راما، سیتا، هانومان، لاکشمانا و بهاراتا. رامایانا که از حیث اهمیت و ارزش همپایه مهاباراتا است؛ حاوی ۲۴۰۰۰ بیت (اشلوکا) می‌باشد و از مهاباراتا به مراتب کوتاه‌تر است. رامایانا از دو واژه «رام» و «اینه» ترکیب یافته که روی هم به معنای «سفر راما» است اما به‌طور مجازی، سرگذشت رام و آنچه از رخدادها بر سر او آمده را شامل می‌شود.

ادامه دارد…

—-*بن‌مایه‌ها:*
بر گرفته: دانشنامه آزاد، ویکی پدیا.
Himalayan Academy Publications. p. 230. ISBN 1-934145-00-9.
ویکی‌پدیا، پرونده‌هایی درباره‌ی مهاباراتا، رامایانا.
کری‌یر، ژان-کلود، ماهاباراتا، برگردان بهمن کیارستمی، تهران: نشر ماه‌ریز، ۱۳۷۹خورشیدی.

گزینش و تلخیص: محمد رجبی. آذر ۱۳۹۹ برابر با ۲۵۷۹ هخامنشی، کازرون

***

_ برای معرفی و نقد کتاب تازه چاپ شده تان! در این ستون، تماس بگیرید.
_آثار ادبی خود را همچنین می توانید در واتس آپ یا ایتا به شماره ۰۹۱۷۸۲۲۵۸۴۸ علی حاتمی «ع.آیدین»، ارسال فرمایید.
_ به همراه اثر، عکسی «حتی الامکان غیر پرسنلی» از خود بفرستید.

علی حاتمی «ع. آیدین» – دبیر سرویس ادبی پرتو جنوب