مشکلات انتخاب استعدادیاب‌های غیرحرفه‌ای در فرآیند استعدادیابی فوتبال پایه
حسین روانشاد – مدرس کنفدراسیون آسیا
فوتبال پایه یکی از ارکان اصلی توسعه و پیشرفت فوتبال در هر کشور است. فرآیند استعدادیابی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراحل در شناسایی استعدادهای نوظهور، نیازمند دقت، تخصص و شایسته‌سالاری است. متأسفانه، در سال‌های اخیر، انتخاب استعدادیاب‌های غیرحرفه‌ای و فاقد صلاحیت علمی کافی از سوی فدراسیون فوتبال و هیئت‌های استانی، موجب بروز مشکلات جدی در فرآیند شناسایی استعدادها شده است. این گزارش به بررسی این معضل و پیشنهاد راهکارهای اصلاحی پرداخته است.
مسئله اصلی:
انتخاب استعدادیاب‌ها بدون توجه به معیارهای علمی و تخصصی، موجب شده که فرآیند استعدادیابی به سمت روش‌های غیرعلمی و سلیقه‌ای سوق پیدا کند. در بسیاری از موارد، افرادی به‌عنوان استعدادیاب انتخاب می‌شوند که:
۱. فاقد تجربه مربیگری پایه و علمی هستند.
۲. آشنایی لازم با اصول روانشناسی ورزشی و سنجش مهارت‌های بازیکنان ندارند.
۳. توان تحلیل فنی و تاکتیکی بازیکنان را به‌درستی ندارند.
۴. نمی‌توانند عملکرد بازیکنان را به‌صورت دقیق و مستند ارزیابی کنند.
این انتخاب‌ها به‌جای آنکه بر اساس معیارهای شایسته‌سالاری و دانش فنی صورت گیرد، غالباً بر اساس روابط شخصی، نفوذ سیاسی یا ترجیحات سلیقه‌ای افراد انجام می‌شود.
نتایج این رویکرد:
از دست رفتن استعدادهای واقعی: بسیاری از بازیکنان با پتانسیل بالا به دلیل نداشتن ویژگی‌های ظاهری مانند قدرت بدنی یا ظاهر فیزیکی انتخاب نمی‌شوند. همچنین، استعدادهای ذهنی و تاکتیکی که به‌طور غیرقابل مشاهده‌ای در حال رشد هستند، از چرخه استعدادیابی خارج می‌شوند.
افزایش انتخاب‌های غیرکارشناسی: انتخاب بازیکنان بر اساس روابط شخصی و نه معیارهای علمی، موجب می‌شود که افراد با ظرفیت‌های پایین‌تر ولی روابط نزدیک‌تر به مربیان، برگزیده شوند.
کاهش کیفیت استعدادیابی: عدم استفاده از ابزارهای دقیق و علمی برای ارزیابی بازیکنان، به کاهش کیفیت استعدادیابی و در نهایت ضعف تیم‌های ملی و باشگاهی می‌انجامد.
پیشنهادات اصلاحی:
۱. تدوین و اجرای چارچوب ملی برای تأیید صلاحیت استعدادیاب‌ها: فدراسیون فوتبال باید استانداردهای مشخصی برای تأسیس دوره‌های آموزشی و ارزیابی صلاحیت استعدادیاب‌ها در نظر بگیرد.
۲. برگزاری دوره‌های تخصصی استعدادیابی: ایجاد دوره‌های آموزشی در زمینه روانشناسی ورزشی، تحلیل فنی و ارزیابی عملکرد، به‌ویژه برای مربیان و استعدادیاب‌های پایه.
۳. ممنوعیت فعالیت افراد فاقد مدرک رسمی استعدادیابی: جلوگیری از فعالیت افرادی که فاقد مدارک معتبر و تخصصی در زمینه استعدادیابی هستند در این حوزه.
۴. ایجاد سامانه‌ای برای ارزیابی عملکرد استعدادیاب‌ها: ایجاد یک سیستم نظارتی که عملکرد استعدادیاب‌ها را به‌طور مستمر ارزیابی و ثبت کند، به‌ویژه در مراحل انتخاب و پیگیری بازیکنان منتخب.
نتیجه‌گیری:
استعدادیابی فوتبال پایه یک فرآیند تخصصی و پیچیده است که نیاز به دانش و تجربه علمی دارد. انتخاب استعدادیاب‌های غیرحرفه‌ای و فاقد صلاحیت علمی، نه‌تنها به روند شناسایی استعدادها آسیب می‌زند، بلکه موجب از دست رفتن فرصت‌های بزرگ برای پیشرفت فوتبال کشور می‌شود. لذا، اصلاح فرآیند انتخاب استعدادیاب‌ها و تأسیس چارچوب‌های علمی و استاندارد در این زمینه از ضروریات است.
