پدیده خودروهای شوتی؛ علل تشکیل و راهکارهای مقابله ای

نویسنده: سرتیپ دوم عزیزاله ملکی – فرمانده انتظامی استان فارس

پدیده خودروهای شوتی موضوعی پرابهام و در عین حال خطرناک اسـت کـه تاریخچـه ای پیچیده و در هم تنیده با عوامل اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی دارد.

پدیده خودروهای شوتی با شکل و شمایل کنونی مربـوط بـه دهه ۸۰ است. خودروهای شوتی به عنوان وسیله ای برای حمل قاچاق و کالاهای غیرمجاز در جاده ها، نه تنها امنیت رانندگان را تهدید می کنند، بلکه به ابزار انجام جرایم سازمان یافته تبدیل شده اند.

یک خودروی شوتی به خودرویی اطلاق می شود که ارکان خودروی خود را از حالت استاندارد خارج کـرده و بـار قاچـاق کالا و انسان جابجا می کند و برابر تبصره هفت ماده ۲۰ قانون مجازات کالا و قاچاق برای بـار اول خـودروی شـوتی توقیف شده و پلیس به صاحب آن تذکر می دهد.

به طـورکلی، خودروهـایی ماننـد پـژو ۴۰۵ ، سـمند، و پژو پـارس، به دلیل موتور قوی و در دسترس بودن قطعات، بین شوتی ها محبوبیت دارند. به کارگیری این خودروها به دلیل تـوان بالای موتور و قدرت بالای مانور در جاده های پرپیچ و خم و گاهی به عنوان وسیله ای برای گـذر سـریع از ایسـت هـای بازرسی صورت می گیرد. خودروهای شوتی عمدتاً برای حمـل انـواع کالاهـای غیرقـانونی و قاچـاق مـورد استفاده قرار می گیرند، این کالاها شامل لوازم الکترونیکی، مواد خوراکی، پوشـاک، مشـروبات الکلـی و گـاهی مـواد مخدر و مواد بهداشتی غیرمجاز هستند، عـلاوه بـر ایـن، برخـی از شـبکه هـای قاچـاق از خودروهـای شـوتی بـرای جابه جایی انسانها نیز استفاده می کنند، به ویژه مهاجران غیرقانونی و عناصر مجرمانه.

شبکه های قاچاق کالا از رانندگان شوتی به عنوان نیرویی قابل دسترس برای حمل کالاهای قاچـاق و ارزان اسـتفاده می کنند. این شبکه ها با استفاده از خودروهای شوتی در پوشش های ظاهری متنوع، کالای قاچاق را جابه جا می کنند و با دور زدن ایست های بازرسی تلاش دارند قوانین را نقض کنند. این شبکه ها در بخش‌های مـرزی و حاشـیه هـای شهرهای بزرگ فعالیت دارند و به دلیل درآمد بالا، به جذب رانندگان جدید روی می آورند. علاوه بر حمل کالای قاچاق، برخی خودروهای شوتی به دلیل اینکه به شبکه های سـازمان یافتـه قاچـاق وابسـته انـد، ممکن است در انتقال افراد تحت تعقیب، تروریستها و یا اعضای باندهای مجرمانه نیز نقش داشـته باشـند، هرچنـد این موارد محدود است، اما باعث نگرانی جدی در حوزه امنیت ملی و اجتماعی شده است.

این خودروها به طور غیررسمی و غیرقانونی کالاها را از نقطه ای به نقطه دیگر منتقل مـی کننـد.بسـیاری از این جابجایی ها در مناطقی که دسترسی به منابع رسمی و قانونی محدود اسـت، صـورت مـی گیـرد. پـلاک هـای مخدوش یا حتی فاقد پلاک، سرعت بسیار بالا، رانندگی مخاطره آمیز و وحشتناک، ایجاد مزاحمت، آلودگی صـوتی، دستکاری فنی خودرو از جمله تخلفات شوتی ها است که البته در کنار این تخلفات، نظم اقتصادی کشور را نیـز بـر هم می زنند.

طی سال های اخیر انتقال کالای قاچاق توسط رانندگان خودروهای شوتی، خودروهای فاقد پلاک یا پلاک مخدوش یکی از چالش ها و معضلات جاده ای و حوزه مقابله با قاچاق کالا در سراسر کشور بوده است.

روزانه تعداد قابل توجهی از خودروهای شوتی (وانت، سواری) با سرعت سرسام آور و بدون توجه به مقررات راهنمایی و رانندگی با انتقال کالای قاچاق در حال فعالیت هستند و هیچ گونه توجهی به قوانین راهنمایی و رانندگی نداشته و با سرعت بالا از توقف خودداری و در صورت تعقیب و گریز این خودروها در جاده های پر تردد کشور موجب به خطر افتادن جان دیگر رانندگان، مأموران و مسافران که در طول مسیر در حال تردد هستند، می شوند.

رانندگان این خودروهای ناایمن، مسافت بسیاری را برای رساندن کالای قاچاق در جاده رانندگی می کنند که همین مسئله سبب خستگی شدید آنها نیز می شود لذا برای آنکه گرفتار قانون نشوند به هر نحوی رانندگی می کنند تا اقلام خود را به مقصد برسانند.

ریشه و خمیرمایه هرگونه شکوفایی اقتصادی، افزایش تولید کالا وخدمات است که در پرتو امنیت اقتصادی، توسعه و تشویق سرمایه گذاری بدست می آید. اگر در جامعه ای تولید دچار کمبود وکاستی شـود، مفاسـد اجتمـاعی و نـاامنی افزایش می یابد.

از مهمترین پیامدهای کاهش تولید وافزایش بیکـاری در سـطح جامعه، گسـترش اعتیـاد، دزدی، جنایت، فحشا و طلاق، خشونت گرایی، بی نظمی و قانون گریـزی، افسـردگی مـزمن، افـزایش آمـار خودکشـی، گسترش بی تفاوتی در برابر مسائل سیاسی و اجتماعی، بروز نا آرامی های اجتماعی و… مـی باشـد.

قاچاق کالا به علت ترویج فرهنگ مصرف کالاهای لوکس بـین مـردم، بـه نـوعی تخریب کننده فرهنگ دینی، بومی و اجتماعی می باشد. این پدیده بنیان های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و حتی مذهبی یک کشور را سست کرده و تا مرز نابودی پیش می برد، حد و مرز قاچاق از توقف چرخه هـای تولید کشور شروع شده و تا خود فروختگی و بیگانه شدن از فرهنگ خودی پیش می رود.

طبیعی است که بررسـی همه عوامل مؤثر بر قاچاق کالا و به خصوص تأثیر آن در زمینه های مختلـف و راه هـای مقابلـه بـا چنـین معضـل فراگیری دغدغه مسئولان و آسیب دیدگان می باشد. قاچاق کالا پدیـده شوم مهلکی است که می تواند ضربه سنگینی بر چارچوب اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی وارد آورد.

پیشنهادهای پیشگیرانه برای مقابله با پدیده خودروهای شوتی:

– اصلاح آیین نامه کالای ملوانی و ساماندهی بازارچه های مرزی

-هماهنگی و هم افزایی دستگاه های متولی، توقیف خودروهای شوتی به مدت حداقل ۶ ماه در پارکینگ و اجرای بند الف ماده ۲۰ قانون مبارزه با قاچاق کالا در مورد مصادره این خودروها

– تشدید اقدامات کنترلی در استان های مرزی جهت جلوگیری از انتقال کالای قاچاق

-تعامل و همکاری بیش از پیش مراجع قضائی در بحث صدور مجوزهای لازم در راستای برخورد و توقیف خودروهای شوتی

– تهیه مستندات آمار تصادفات و تخلفات خودروهای شوتی و پخش آن از طریق صدا و سیما به منظور جلب حمایت مردمی و تقبیح عمومی پدیده خودروهای شوتی

– مشارکت و کمک های مردمی برای شناسایی سرشبکه های قاچاق فعال در امر انتقال کالای قاچاق با خودروهای شوتی

– استفاده از فضای رسانه ای و مطبوعاتی برای اطلاع رسانی از عواقب توقیف خودرو های شوتی برای افراد فعال در این حوزه

-استفاده از فضای رسانه ای و مطبوعاتی برای توجیه و آگاهسازی شهروندان در راستای همسو شدن برای مقابله با این پدیده

در پایان اینکه؛ مقابله همه جانبه با خودروهای شوتی مستلزم عزم جدی تمامی دستگاه ها می باشد، با این وجود مجموعه انتظامی استان فارس در راستای مطالبات مردم و تأمین نظم و امنیت آنان، طرح برخورد با خودروهای شوتی و دارای تغییر وضعیت را به صورت ویژه و مستمر در دستور کار قرار داده است.