سن مناسب فرزندآوری و باروری سالم

دکتر پروین یدالهی-  عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز

باروری یکی از مهم ترین اتفاقات زندگی مشــترک برای هر زوج اســت و داشــتن فرزند بر اســتحکام خانواده می افزاید. اما در این میان توجه به زمان فرزندآوری، یکی از نکات مهم در باروری سالم است.
سن مادر یکی از مهم ترین عوامل باروری سالم بوده و با افزایش سن علاوه بر کاهش شانس باروری موفق، احتمال مشکلات سلامت مادر و جنین و مشکلات دوران بارداری و هنگام زایمان افزایش می یابد.
تاخیر در فرزندآوری در ۱۰ تا ۲۰ سال گذشته افزایش داشته و این مساله با افزایش خطر ناباروری، عوارض حاملگی و عوارض جنینی همراه شده است. هر چند امروزه استفاده از روش های کمک باروری می تواند به بسیاری از زوجین برای فرزند دار شدن کمک کند، اما هنوز هم بســیاری از زوجین از میزان موفقیت و محدودیت های مربوط به روش های کمک باروری و افزایش خطرات ناشــی از تاخیر در فرزندآوری آگاهی ندارند. میزان باروری زوجین با سن ارتباط نزدیک دارد و اغلب قدرت باروری، با افزایش سن کاهش می یابد.
زنان با افزایش سن به تدریج تاخیر در قاعدگی را به دلیل عدم تخمک گذاری تجربه می کنند، در نهایت قاعدگی ها به طور فزاینده ای نامنظم و در نهایت پس از گذشت زمان مشخص به طور کامل متوقف می شود. همچنین به تدریج در این دوره ( از سنین ۳۵ تا ۴۰ سالگی) ذخیره تخمک کاهش می یابد. این کاهش در حدود ۴۰ تا ۴۵ سالگی به حداکثر خود می رسد، به نحوی که بانوان در حوالی سن یائسگی و پس از آن دیگر قادر به بارداری نخواهند بود. امروزه ناباروری وابسـته به سـن به دلایل مختلف دیده می شـود. بسـیاری از بانوان، ازدواج خود را تا ۳۰ سـالگی و بیشتر به تاخیر می اندازند. این مسـاله همراه با تاخیر در تولد نخستین فرزند، موجب کاهش در تعداد فرزندانی می شـود که هر خانواده تمایل دارد. اگرچه وضـــعیت بهداشــت، ســلامت و مراقبت دوران بارداری امروزه بهبود یافته اســت، اما این امر تاثیری بر روند کاهش توان باروری مرتبط با افزایش سن ندارد. از آنجا که ممکن است توان کم باروری یا سقط مکرر در یک خانم ناشی از کیفیت پایین و کاهش تعداد تخمک به دلیل افزایش سن باشد، این مساله به ویژه زمانی که سن خانم به میانه تا انتهای دهه چهارم زندگی می رسد، بیشتر دیده می شود.
در مورد مردان با افزایش ســن، میزان حجم مایع منی و کیفیت اســپرم از نظر حرکت و شکل طبیعی و قدرت باروری کاسته می شود. به نحوی که زمان موردنیاز برای باروری همسر در مردان بالای ۴۵ سال پنج برابر مردان ۲۵ ساله است. مطالعات نشان می دهد که افزایش سن مردان با افزایش مشکلات کروموزمی اسپرم همراه بوده و شانس ابتلا به برخی بیماری های روانی (مانند اسکیزوفرنی) و اوتیسم و حتی احتمال مشکلات قلبی، ناهنجاری های اندام و باز بودن انتهای سیستم عصبی (اسپینا بیفیدا) در فرزندان بیشتر است. همچنین با افزایش سن مرد، خطر بیشتری از نقص ژنی در اسپرم ایجاد می شود. از سویی دیگر افزایش سن مردان سبب بیماری هایی می شود که روی عملکرد جنسی و باروری مرد اثرگذار است.
از آنجا که بر اساس تحقیقات متعدد بهترین زمان مناسب بارداری، بازه سنی ۱۸ تا ۳۵ سالگی به ویژه برای بانوان است، بر فرزندآوری به موقع و بهره مندی از نعمت فرزندان سالم در سن مناسب زوجین همچان تاکید می شود.
کلینیک سلامت باروری و جوانی جمعیت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز در روزهای دوشنبه و سه شنبه هر هفته، با حضور اساتید و کارشناسان سلامت باروری، در درمانگاه حضرت امام رضا(ع)، برای ارائه خدمات مشاوره ای به خانواده ها پیرامون راهکارهای سلامت باروری، پذیرای مراجعان است.